Tuz stresine maruz kalan makarnalık buğday çeşitlerinde tohum çimlenmesinin fizyolojik göstergelerindeki farklılıklar Differences in physiological indicators of seed germination in durum wheat cultivars subjected to salinity stress

Tuz stresi altında makarnalık buğday çeşitlerinin çimlenme ve erken fide dönemini değerlendirmek amacıyla, farklı tuz (NaCI) konsantrasyonları (0, 3 ve 6 g L-1) ve 10 adet makarnalık buğday çeşidi (Altıntaş-95, Ç-1252, Dumlupınar, Eminbey, Kunduru-1149, Kızıltan-91, Mirzabey-2000, Soylu, Svevo, Türköz) ile bu araştırma yürütülmüştür. Çalışmada çimlenme ve fide gelişiminin bazı indeksleri hesaplanmış ve analiz edilmiştir. Tuz stresi çimlenme kapasitesini (ÇK) ve çimlenme indeksini (Çİ), önemli ölçüde azaltırken, stres indeksini (Sİ) artırmıştır. Fide büyümesi ve başlangıç canlılığı (İC) da tuz etkisiyle önemli ölçüde engellenmiştir. İncelenen özellikler bakımından, çeşitler arasında farklılıklar ortaya çıkmış olup Altıntaş-95 artan tuz dozlarından en az etkilenen çeşit olurken, Kızıltan-91 ve Svevo en çok etkilenen çeşitler olmuştur. Çeşitlere bağlı olarak, tuz stresi çimlenme kapasitesini azaltırken fide gelişimini de etkilemiştir. Araştırma sonucu elde edilen bulgulara göre ortamda bulunan tuzun, osmotik etkisi nedeniyle bitkilerin su alımını engelleyerek çimlenmeyi geciktirdiği ve yüksek tuz seviyesinin (6 g L-1 NaCl) bitkilerin hücresel yapılarına zarar verdiği bu nedenle de çimlenme ve fide gelişiminin etkilendiği gözlemlenmiştir. Bu bağlamda da buğday çeşitleri arasında belirgin bir ayrım yapma imkânı sağlayan ilk canlılık ve stres indeksinin, tuzluluğa karşı toleranslı bitki genotiplerini belirlemek için faydalı özellikler olduğu söylenebilir.