PHÂN BIỆT BIẾN THỂ LAN KIỀU TÍM (Dendrobium amabile) BẰNG ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ CHỈ THỊ ITS

Lan Kiều là nhóm lan Dendrobium, thuộc tông Kiều (Chrysotoxae) section Callista. Hiện nay, việc phân loại nhóm lan Kiều vẫn chưa thực sự thống nhất. Có nhiều quan điểm khác nhau về số lượng loài lan Kiều ở Việt Nam cũng như mối quan hệ họ hàng của chúng. Trên thị trường lan cảnh hiện nay, loài Kiều tím (Dendrobium amabile) ở Việt Nam được chia thành 2 nhóm với giá trị bảo tồn và giá trị kinh tế khác nhau rất lớn là Kiều tím miền trung và Kiều tím bắc. Bài báo này trình bày kết quả phân tích hình thái thực vật của 4 biến thể lan Kiều tím của Việt Nam. Đồng thời, bài báo cũng xác định và phân tích trình tự DNA barcode ITS của 2 biến thể đại diện Kiều tím miền trung và Kiều tím bắc. Kết quả phân tích hình thái cho thấy các biến thể Kiều tím bắc có sự khác biệt với mô tả loài Kiều tím trong các tài liệu phân loại thực vật về một số chi tiết hình thái và nơi phân bố. Bảng mô tả hình thái có thể sử dụng để nhận diện biến thể Kiều tím đại diện cho 2 vùng nghiên cứu. Kết quả phân tích DNA chỉ thị ITS cho thấy, Kiều tím miền trung có độ tương đồng trình tự đến 99,9% so với trình tự ITS của loài Dendrobium amabile công bố trên GenBank; trong khi biến thể Kiều tím bắc có sự tương đồng thấp hơn và nhiều sai khác trong trình tự ITS. Tuy nhiên, trong cây phân loại thì chúng đều thuộc một nhánh với loài Dendrobium amabile và tách biệt với các loài còn lại; do đó cần có các nghiên cứu sâu hơn để xác định tên khoa học cho biến loài Kiều tím bắc.