Düzce ilinde kentsel ve yarikentsel örnekleme noktalarinda ölçülen atmosferik inorganik iyonlarin kaynaklarinin belirlenmesi

Bu calismada, Duzce ilinde atmosferik partikullerin (PM 10 ) yapisinda bulunan suda cozunur inorganik iyonlarin konsantrasyonlari belirlenmistir. Orneklemeler es zamanli olarak kentsel ve yari kentsel ozellikte iki ornekleme noktasinda, yaz ve kis olmak uzere iki mevsimde gerceklestirilmistir. Partikul madde orneklerinde bulunan inorganik iyonlarin analizleri icin iyon kromotografisi cihazi kullanilmistir. Calismada, iyonlarin yaz ve kis konsantrasyonlarini karsilastirmak icin Mann-Whitney U testi uygulanmistir. Test sonuclarina gore kentsel ornekleme alaninda SO 4 2- ve Ca 2+ iyonlari disinda, yari kentsel ornekleme alaninda ise NO 2 - , Mg 2 + , NH 4 + iyonlari disinda tum iyonlar istatiksel olarak anlamli (p <0.05,% 95 guven seviyesi) mevsimsel farklar gostermistir. Olculen iyonik turlerinin kaynaklarinin aciklanabilmesi amaci ile veri setlerine Temel bilesenler analizi (PCA) teknigi uygulanmistir. PCA calismasi sonucunda kentsel bolgede inorganik iyonlara ait sistem varyansinin yaklasik % 88'ini yari kentsel ornekleme noktasinda % 80'ini aciklayabilen toplam 3 faktor belirlenmistir. Bu faktorler altinda toplanan iyonlar incelendiginde Duzce atmosferinde inorganik iyon iceriginin en onemli kaynaklarinin, trafik, yanma, deniz tuzu ve toprak oldugu belirlenmistir. Kirleticilerin uzun menzilli tasinimini belirlemek icin calismaya HYSPLIT modeli uygulanmistir. Boylece, hava kutlelerinin geri yorungeleri ve kaynak bolgeleri tespit edilmistir.