Eczane personellerinin akilci ilaç kullanimi ile ilgili bilgi, tutum ve davranişlarinin değerlendirilmesi

Giriş: Akılcı olmayan ilaç kullanımı, morbidite, mortalite oranları ve tedavi maliyetlerinde artışa neden olması açısından halk sağlığını etkileyen ciddi bir sorundur. Sağlık personellerine bu konuda önemli görevler düşmektedir. Bu çalışmada eczacı ve sahada hasta ile aktif olarak teması olan yardımcı eczacı ve eczane teknikerlerinin akılcı ilaç kullanımı ilkelerine dair bilgi tutum ve davranışlarını değerlendirmeyi amaçlanmıştır. Gereç Yöntem: Bir kentsel bölgeye kayıtlı eczanelerde çalışan eczacı, eczane yardımcısı ve teknikerlerine ulaşılarak, gönüllülerden literatür desteği ile genişletilmiş Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu Akılcı İlaç Kullanımı Dairesinin ‘Hastane Eczacı Anketi’ni online olarak doldurmaları istenmiştir. Bulgular: Çalışmaya 156 eczane personeli gönüllü olarak katılmıştır. Gönüllülerin %48,1’i eczacı, %4,5’i eczane yardımcısı %47,4’ü eczane teknikerlerinden oluşmuştur. Katılımcıların %59’u akılcı ilaç kullanımı eğitimi almadıklarını beyan etmişlerdir. Eczane teknikerleri arasında bu oran %73 olup, başta reçetesiz satılan ilaçlar olmak üzere %77’si hastalara ilaç önerisinde bulunduklarını beyan etmişlerdir. Eczanelerin tamamı ilaç takibini, elektronik cihazlar veya sorumlu kişilerce anlık ölçümlerle izlemekte, katılımcıların %99,4 ‘ü ilaçla ilgili saklama koşulları ile hastayı, %84’ü özel hazırlama koşulu olan ilaç için sağlık personelini bilgilendirdiğini belirtmişlerdir. Katılımcıların %18,6’sı, son 2 yıl içinde bir veya daha fazla advers etki bildirimde bulunmuşlardır. Hastalardan gelen atık/artık ilaçlarla ilgili, ilacı kabul etmeme (%48,1), bir sağlık kuruluşuna bırakma (%26,1) ya da ihtiyaç sahiplerine iletme (%14,7) gibi farklı yaklaşımlar belirtilmiştir. Akılcı ilaç kullanımı eğitimi alanlar ve almayanlar arasında endikasyon, kontrendikasyon, farmakolojik özellikler, pozoloji, ilaç ilaç etkileşim, yan etki, özel durumlar, biyoeşdeğerlilik gibi ilaç bilgi düzeyi, atık ilaca yaklaşım ve farmakovijilans bildirimleri arasında anlamlı bir fark tespit edilememiştir (p>0,05). Sonuç: Eczane teknikerlerine yönelik akılcı ilaç kullanım eğitimlerinin düzenlenmesi, atık/artık ilaç yönetimi ile ilgili standart bir yöntemin uygulamaya geçirilmesi ve farmakovijilans uygulamaları ile ilgili geribildirimin arttırılması amacıyla eczane personellerinin teşvik edilmesi gerekmektedir