Adat û Rusûmatnameê Ekradiye”de Tam Göçerlerde Buyruk Veren-Alan İlişkisine Dair Değerlendirmeler

Bu makalenin konusu, göçer topluluklarda buyruk veren (otorite) ve buyruk alan ilişkisinde istihlâk normlarının etkisidir. Çalışmada, Mela Mehmûdê Bazidî’nin 1858-1859 yıllarında yazdığı kabul edilen Adat û Rusûmatnameê Ekradiye isimli kitabında yer alan konuyla ilgili veriler esas alınmıştır. Yapılan metin analizi sonucunda; göçer toplulukların aile merkezli oldukları, ileri gelen kesim ve fakir kesim olmak üzere iki toplumsal tabakadan meydana geldikleri, ileri gelen kesimde yer alan ağa ailelerinin toplulukta buyruk veren yani geleneksel otorite oldukları ayrıca iki kesimin istihlâklerinin de farklı olduğu gibi, ileri gelen kesimin bazı ayrıcalıklı istihlâklerinin de olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada, göçebe toplulukların geçim kaynağı hayvancılık olduğundan istihlâk normlarının da hayvancılıkla ilgili olduğu, buyruk veren ailelerin bu konumlarını korumak amacıyla; ikram etmek yoluyla servet dağıttıkları, gösterişçi istihlâk / tüketim ile maddi güçlerini sergiledikleri ve toplulukta yüksek değerleri temsil ettikleri sonuçlarına varılmıştır.