9-Bromofenantren’in Bromlanma Şartlarının Belirlenmesi Üzerine Çalışmalar ve Ön Sonuçlar

Amaç: Bu çalışmada fenantren (1) molekülünün brom türevlerinin seçici sentezi için ön çalışma sonuçları sunulmaktadır.Gereç ve Yöntem: Bu amaçla, 9-bromfenantren (15), farklı çözücü ortamlarında (CH2Cl2, CCl4 veya CH3CN) farklı derişimlerde bromun(Br2) değişik eşdeğer miktarları (1, 2, 3, 4, 5 ve 10 eq) ile farklı sıcaklıklarda reaksiyona tabi tutuldu.Bulgular: 9-Bromfenantren’in (15) bromlanması, (i) brom miktarına, (ii) çözücü ve (iii) destek katalizörünün cins ve miktarlarına veayrıca süreye bağlı olarak farklı ürün dağılımı (di-, tri- ve tetrabromfenantren karışımı) ile sonuçlandı. Yaklaşık aynı Rf değerlerindendolayı, bromfenantren izomer karışımından kromatografik yöntemlerle ayırma çabaları sonuç vermedi. Kristallendirme yöntemleri ile3,9-dibromfenantren (16), 3,9,10-tribromfenantren (17), 1,3,9-tribromfenantren (18), 3,6,9,10-tetrabromfenantren (19) bileşikleridüşük verimlerle elde edildi. CH2Cl2 ortamında 5 eşdeğer mol Brom (Br2) ile reaksiyonda yerdeğiştirme ürünlerinin (17, 18 ve 19) yanısıra heptabromür (20) katılma ürünü de oluştu. CCl4 çözücü ortamındaki bromlamada aşırı brom (5-10 eq) ile reaksiyonlarda dahaseçici ürün (başlıca 19) dağılımı gözlendi. İzomer ürünlerin yapılarının aydınlatılmasında bilinen monobromfenantrenlerin (9 ve 15)1H-NMR spektrum değerlerinden yararlanıldı. Ayrıca X-ray yapısı çözümlenen 3,9-dibromür (16) bileşiğinin 1H-NMR değerleridiğerlerinin yapısının belirlenmesinde yardımcı oldu. GC-MS incelemeleri ise karışımda bulunan izomer sayısı (di, tri ve tetrabromüradetleri) konusunda bilgi vermektedir.Sonuç: Bu çalışmalarla, fenantren halkasının moleküler brom (Br2) kullanarak ılımlı şartlarda her üç halkanın da seçici olarak doğrudanbromlanabileceği ortaya konmuştur.