Millenialne i współczesne zmiany klimatu Bliskiego Wschodu

Artykuł identyfikuje fazy występowania zmian klimatu na obszarze Bliskiego Wschodu w dwóch perspektywach czasowych: 3000-0 BC oraz zmian współczesnych. W tym celu wykorzystano różne zbiory danych: 1) informacje zaczerpnięte z licznych badań i dokumentów archeologicznych i historycznych, 2) bazy indexu NAO i opadów atmosferycznych okresu zimowego (DJFM) za lata 1890-2020, 3) średnie miesięczne i roczne wartości temperatury powietrza (Tmean) dla 6 stacji w Iraku za okres 1941-2020. W perspektywie millenialnej zidentyfikowano 4 okresy znaczących faz chłodnych i suchych (2650-2500, 2200-1900, 1300-1200 i 1000-850 BC). Fazy te cechowały się dużą ostrością klimatu, co spowodowało znaczące zmiany społeczno-polityczne na obszarze Mezopotamii. Badania współczesnych zmian klimatu sugerują ujemne korelacje pomiędzy zimowym wskaźnikiem NAO i opadami, a w ostatnich 80 latach - dodatnie trendy temperatury powietrza wynoszące nawet 0,9°C/10 lat.