Fajların Antimikrobiyal Tedavide Kullanımı

Antimikrobiyal direnç [Antimicrobial resistance (AMR)], artan morbidite, mortalite ve tedavi maliyetleriyle ilişkili ekonomik ve sosyal maliyetler nedeniyle önemli bir halk sağlığı sorunudur. AMR artışı, bakteriyel enfeksiyonlara karşı antibiyotik tedavisinden tarihsel olarak önce gelen bakteriyofaj tedavisine olan ilginin yeniden artmasına neden olmuştur. Bakteriyofajlar, Doğu Avrupa'da çeşitli enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde 10'larca yıldır başarıyla kullanılmakta olup, bugüne kadar bakteriyofajların yol açtığı herhangi bir ciddi advers etki bildirilmemiştir. Bakteriyofajlar, DNA ya da RNA içeren, insan veya hayvan hücreleri üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye neden olmadan bakterileri enfekte ve lize edebilen virüslerdir. Bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde, tek başlarına veya antibiyotiklerle kombine hâlde kullanılmaktadır. Ancak kullanılan fajların uluslararası kabul edilmiş resmî kılavuzlarda belirtilen gerekliliklere uygun kalite, etkinlik ve güvenlilik çalışmalarının tamamlanmaması nedeniyle bazı Doğu Avrupa ülkeleri dışında, rutin klinik uygulamaları henüz onaylı değildir. Bakteriyofaj çözeltilerin stabilitesiyle ilgili karşılaşılan sorunları çözmek amacıyla, fajlar dondurarak kurutma (liyofilizasyon) veya püskürterek kurutma yöntemleriyle toz formlarda hazırlanmış, ayrıca lipozomlar, polimerik mikro ve nanopartiküller gibi farklı taşıyıcı sistemler içine enkapsüle edilmiştir. Bu derlemede, faj tedavisi ve güncel durumu özetlenecek, formülasyon ve standardizasyon yönüyle neler gerektiği tartışılacaktır.