ارزیابی توانمندی ژنوتیپهای بازگردان باروری کلزا (Brassica napus) در دو سامانه نرعقیمی اوگورا و پولیما

وجود لاین بازگردان باروری کارآمد، یکی از اجزای ضروری تولید بذر هیبرید در کلزا است. هدف از این مطالعه، ارزیابی قدرت بازگردانندگی باروری در تعدادی از ژنوتیپ‌های بارور کلزا با استفاده از روش آمیزش آزمون بود. مواد گیاهی حامل ژن بازگردان باروری شامل چهار لاین (دو پولیما و دو اوگورا)، هفت هیبرید کلزا، 14 ژنوتیپ امید بخش بارور و 40 تک بوته انتخابی بارور از نسل F­­2 دو هیبرید تجاری هایولا 401 و50 کلزا بودند. مواد گیاهی نر‌عقیم شامل سه لاین (دو پولیما و یک اوگورا) و بوته‌های نرعقیم مشاهده شده در نسل F2 هیبرید هایولا 401 بودند. تمام مواد گیاهی در شرایط گلخانه کشت شدند و تلاقی، بین ژنوتیپ‌های بارور با ژنوتیپ‌های نرعقیم انجام گرفت. نتاج حاصل از نظر تعداد بوته‌های بارور و عقیم، تراکم، شکل و طول خورجین و تعداد دانه در خورجین در مزرعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. مقایسه نسبت تعداد بوته‌های بارور به عقیم، توارث تک ژنی صفت نرباروری و همچنین وابستگی شدید بین ماهیت سیتوپلاسم والد مادری نرعقیم و ژن مسئول باروری در والد پدری را نشان داد. گل‌ها در ژنوتیپ‌های حامل ژن بازگردان باروری، علاوه بر کیسه‌های گرده توسعه یافته، دارای پایه‌های پرچم بلند و گلبرگ‌های صاف و بزرگ بودند. بر اساس خلوص ژن باروری و میانگین خصوصیات ثبت شده، ژنوتیپ های امید بخش R'1/1, R'4/2 و R'2/1 به‌عنوان لاین‌های بازگردان باروری مطلوب در سامانه پولیما انتخاب شدند. نتایج نشان داد که هیبریدهای هایولا 401 و 308 در سامانه پولیما و هایولاهای 4815، 50،60 و 76 در سامانه اوگورا برای استخراج لاین بازگردان باروری از نسل F2 مناسب هستند. از میان ژنوتیپ‌های بارور انتخابی نسل F2، شماره‌های دو، سه و 19 از هیبرید هایولا 401 (سامانه پولیما) و شماره‌های چهار، شش، هشت، 11، 12، 13 و 15 از هیبرید هایولا 50 (سامانه اوگورا) برای ادامه خودگشنی و تهیه لاین بازگردان باروری خالص مناسب تشخیص داده شدند.