Osmanlı İmparatorluğu’nda Bakır Madenleri (1453-1789)

Osmanlı toplumunda saraydan, dini mekânlara, sosyal müesseselerden harp aletlerine kadar toplumun her tabakasında bakır madenleri revaçtadır. Osmanlı ordusunda kullanılan topların hammaddesi olarak stratejik bir öneme haiz olan bakır madenleri, devletin iç ve dış siyasetine dahi nüfuz etmiştir. Bundan dolayı, savaş gibi olağanüstü dönemlerde bakırın ihracı yasaklanmıştır. Osmanlılar, bakır madenlerini bazen ticaret amacıyla satmış, bazen dostluk nişanesi olarak gelen yabancı devlet temsilcilerine vermiş bazen da siyasi denetim amacıyla bakırın hibe ve ihraç edilmesine müsaade etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli bakır madenleri Küre, Keban-Ergani ve Gümüşhane olmakla birlikte muhtelif zamanlarda muhtelif yerlerde birçok bakır madeni işletilmiştir. Bu çalışmada başta mühimme defterleri olmak üzere kronikler, seyahatnâmeler ve araştırma-inceleme eserlerden yararlanarak Osmanlı sosyal ve ekonomik hayatında bakırın kullanım alanlarını inceledik.