Çok işlevli Proteinler: Moonlight Proteinler

Son yillarda bircok proteinin birden fazla fonksiyona sahip oldugu bilgisi, bir gen - bir protein - bir fonksiyon fikrinin yerini almaya baslamistir. Moonlight proteinler cok fonksiyonlu proteinlerin bir alt sinifidir. Moonlight protein kavrami, tek bir polipeptid zincirinin coklu biyokimyasal fonksiyonlari yerine getirmesini tanimlamaktadir. Bugun 300\u0027den fazla moonlight proteini tanimlanmistir. Bununla birlikte, veriler daha fazla moonlight proteini olabilecegini gostermektedir. Moonlight proteinlerin bilinen ornekleri arasinda, reseptorler, enzimler, transkripsiyon faktorleri, adhezinler ve hucre iskeleti de dahil olmak uzere cesitli protein turleri bulunmaktadir. Bir moonlight protein, farkli hucre tiplerinde, farkli hucre ici lokasyonlarda, farkli oligomerik durumlarda bulunarak veya bir ligandin, substratin, kofaktorun ya da urunun konsantrasyonundaki degisikliklere bagli olarak ikinci fonksiyonunu aktiflestirebilmektedir. Ancak bu mekanizmalar, ozgul degildir ve fonksiyonlar arasindaki gecislerde bu yollardan birini ya da bunlarin bir kombinasyonunu kullanabilmektedir. Moonlight proteinlerin, norodejeneratif hastaliklar ve kanser gibi hastalik fenotipleri ile iliskili olabilecegi one surulmektedir. Bunun yanisira hastalik patogenezlerinde yer alarak tedavi sureclerine bir takim zorluklar getirmekle birlikte potansiyel bir tedavi hedefi ve tedavi araci olarak da firsatlar sunmaktadir.  Biz bu derlemede, baslica insanlardaki mevcut moonlight proteinlerin biyokimyasal, fizyolojik ve patolojik ozelliklerini ve hastaliklarla iliskilerini tartisarak mevcut temel ve biyokimyasal bilgilerimize katkida bulunmayi amacladik.